ელექტრომობილების ბაზარი აზერბაიჯანში: 2025 წლის შეჯამება და განვითარების დინამიკა

აზერბაიჯანი, როგორც ენერგორესურსებზე დაფუძნებული ეკონომიკის მქონე ქვეყანა, ბოლო წლებში ეტაპობრივად იწყებს ტრანსპორტის ელექტრიფიკაციისკენ გადადგმულ ნაბიჯებს. მიუხედავად იმისა, რომ ელექტრომობილები ჯერ კიდევ ნიშურ სეგმენტად რჩება, 2025 წელი მნიშვნელოვანი იყო ბაზრის ინსტიტუციური ჩამოყალიბებისა და სახელმწიფო პოლიტიკის გააქტიურების თვალსაზრისით.

სტატიაში მიმოვიხილავთ EV ბაზრის განვითარებას 2020–2024 წლებში და 2025 წლის მთავარ შედეგებს.

ტენდენციები 2020-2024 წლებში

1. ელექტრომობილების ბაზარი საწყის ეტაპზე

აზერბაიჯანში EV ბაზარი შედარებით გვიან დაიწყო, თუმცა ბოლო ოთხ წელიწადში სტაბილური ზრდა დაფიქსირდა.

• 2020 წელი - ელექტრომობილების რაოდენობა არ აღემატებოდა 500 ერთეულს

• 2022 წელი - EV პარკი გაიზარდა დაახლოებით 1,500-მდე

• 2024 წლის ბოლოს - რეგისტრირებული იყო დაახლოებით 4,000 ელექტრომობილი

ბაზარზე დომინირებდნენ პრემიუმ და საშუალო კლასის მოდელები, რაც მიუთითებს, რომ საწყის ეტაპზე ელექტრომობილი ძირითადად მაღალი შემოსავლის მქონე მომხმარებლის არჩევანი იყო.

2. სახელმწიფო პოლიტიკის როლი

აზერბაიჯანის მთავრობამ ბოლო წლებში დაიწყო EV-ების წახალისება, განსაკუთრებით იმპორტის მიმართულებით.

მთავარი ნაბიჯები:

• ელექტრომობილების იმპორტზე საბაჟო გადასახადისა და აქციზის გაუქმება

• დამატებითი საგადასახადო შეღავათები იურიდიული პირებისთვის

• სახელმწიფო ფლოტებში ელექტრომობილების ტესტირება

თუმცა, განსხვავებით ევროპისგან, მასშტაბური სუბსიდირების პროგრამები ჯერ არ ამოქმედებულა.

3. ინფრასტრუქტურის საწყისი განვითარება

2020-2024 წლებში დამტენი ინფრასტრუქტურა ძირითადად კონცენტრირებული იყო ბაქოში.

• 2021 წელს ქვეყანაში ფუნქციონირებდა დაახლოებით 30 საჯარო დამტენი

• 2024 წლის ბოლოს - 120-მდე საჯარო სადგური

დამტენების ნაწილი განთავსდა:

• სავაჭრო ცენტრებსა და ბიზნეს უბნებში

• სასტუმროებსა და ტურისტულ ზონებში

2025 წლის შეჯამება

1. EV ბაზრის დაჩქარება

2025 წელს აზერბაიჯანში ელექტრომობილების რაოდენობამ მიაღწია დაახლოებით 5,500-6,000 ერთეულს, რაც წინა წელთან შედარებით 35-40%-იან ზრდას ნიშნავს.

ზრდას ხელი შეუწყო:

• სახელმწიფო იმპორტის შეღავათებმა

• საწვავის ფასების მერყეობამ

• კერძო სექტორის ინტერესმა (ტაქსი, კორპორაციული ფლოტები)

2. პოპულარული მოდელები

2025 წელს აზერბაიჯანში ყველაზე გავრცელებული ელექტრომობილები იყვნენ:

• Tesla Model Y და Model 3

• Hyundai Kona Electric

• BYD Atto 3

• Mercedes-Benz EQE / EQS (პრემიუმ სეგმენტი)

ჩინური ბრენდების წილი განსაკუთრებით გაიზარდა ფასისა და ხელმისაწვდომობის გამო.

3. ინფრასტრუქტურის გაფართოება

2025 წელს დაემატა დაახლოებით 70 ახალი საჯარო დამტენი, მათ შორის რამდენიმე მაღალი სიმძლავრის DC სადგური ბაქოსა და მთავარ მაგისტრალებზე.

მნიშვნელოვანი ტენდენცია:

• სახელმწიფოსა და კერძო სექტორის თანამშრომლობა

• ენერგეტიკული კომპანიების ჩართულობა EV ინფრასტრუქტურაში

4. მომხმარებლის ქცევის ცვლილება

2025 წელს ელექტრომობილი აზერბაიჯანში აღარ აღიქმება მხოლოდ როგორც სტატუსის სიმბოლო. განსაკუთრებით ბაქოში, EV იწყებს ყოველდღიური გადაადგილების ინსტრუმენტად ჩამოყალიბებას.

მთავარი მოტივატორები:

• დაბალი საოპერაციო ხარჯები

• კომფორტი ქალაქში

• ეკოლოგიური იმიჯი

გამოწვევები

აზერბაიჯანის EV ბაზრის მთავარი ბარიერები რჩება:

• რეგიონებში დამტენების დეფიციტი

• EV-ების მაღალი საწყისი ფასი საშუალო მომხმარებლისთვის

• ენერგეტიკული ქსელის მზადყოფნის საკითხი

• შეზღუდული ადგილობრივი გამოცდილება ტექნიკურ მომსახურებაში

მომავლის პერსპექტივები

2026-2027

• EV რაოდენობის ზრდა 8,000-9,000 ერთეულამდე

• სწრაფი დამტენების გაჩენა მთავარ სატრანზიტო დერეფნებზე

• ტაქსებისა და კორპორაციული ფლოტების გაფართოება

2030

• EV-ები შესაძლოა შეადგენდნენ მსუბუქი ავტომობილების პარკის 8–10%-ს

• მოსალოდნელია უფრო მკაფიო სახელმწიფო სტრატეგიის ჩამოყალიბება

აზერბაიჯანში ელექტრომობილების ბაზარი ჯერ კიდევ ფორმირების ეტაპზეა, თუმცა 2025 წელი აშკარად გამოიკვეთა როგორც გარდამტეხი პერიოდი. სახელმწიფო პოლიტიკის, ინფრასტრუქტურისა და მომხმარებლის დამოკიდებულების თანხვედრა ქმნის საფუძველს, რომ მომდევნო წლებში EV-ები აზერბაიჯანში უფრო ფართო მასშტაბით დამკვიდრდეს.